Ból trudny do przełknięcia

W ludzkim ciele spotkasz pewien szlak transportowy, z którym związana jest rura prowadząca pokarm z jamy ustnej do żołądka. Mowa oczywiście o przełyku, który często określam nosicielem pożywienia. Został on do tej roli świetnie przygotowany poprzez elastyczną zdolność rozciągania się wzdłuż i wszerz. Nie pełni on żadnych funkcji trawiennych względem pokarmu, który przenosi. Nie wchłania też żadnych składników pokarmowych. Jest on po prostu wyluzowaną rurą, która dzięki skurczowym ruchom perystaltycznym, transportuje pokarm z gardła wprost do żołądka.

Przełyk bierze swój początek na wysokości C6, leżąc do tyłu od chrząstki pierścieniowatej krtani, a brzusznie względem kręgosłupa. Ciągnie się tak w zasadzie do wysokości Th11/12, gdzie czai się niejaki GEJ, czyli z angielszczyzny Gastro-Esophageal Junction, stanowiące przejście przełyku w żołądek.

Średnia długość przełyku wynosi ok 25 cm, co sprawia, że w swym esowatym przebiegu dzieli się on na część szyjną, piersiową i brzuszną. Przełyk jest jak żołnierz podczas musztry i w swojej wędrówce przez jamy ciała porusza się od lewa do prawa i znowu na lewo. Oznacza to mniej więcej tyle, że część szyjna i brzuszna przełyku są skierowane wypukłością w stronę lewą, a część piersiowa w stronę prawą.

Część szyjna
Rozpoczyna się tzw. ustami przełyku, czyli miejscem przejścia gardła w przełyk, które znajduje się między szóstym kręgiem szyjnym a chrząstką pierścieniowatą krtani. Przełyk jest w tym miejscu mocno związany z muskulaturą gardła, a pasma mięśniowe przyczepiają go do krtani. W tym miejscu musimy się zastanowić,  czy przełyk faktycznie zaczyna się na wysokości C6 czy być może nieco wyżej? Ścisły związek z muskulaturą gardła sprawia, że nasz przewód pokarmowy, a w tym również przełyk, jest podwieszony w okolicy podstawy czaszki. Dokładnie w obrębie guzka gardłowego kości potylicznej.

Część piersiowa
Bierze swój początek na poziomie Th1-Th2 i przebiega w śródpiersiu górnym i tylnym, gdzie do poziomu Th4 jest zrośnięta z kręgosłupem za sprawą powięzi przedkręgowej, która łączy się z krezką przełyku. Kierując się w dół, przełyk stopniowo oddala się od kręgosłupa i właśnie w części piersiowej najmocniej się zaznacza ruchomość przednio-tylna przełyku. Podczas głębokiego wdechu może się on przemieścić nawet 7 cm do przodu względem kręgosłupa. Część piersiowa kończy się oczywiście na poziomie rozworu przełykowego przepony, które znajduje się zazwyczaj na wysokości Th10. Pamiętaj, że razem z przełykiem, poprzez rozwór przełykowy wędrują do jamy brzusznej oba nerwy błędne.

Część brzuszna
Krótka 2-3 cm kontynuacja przełyku poniżej przepony, łączy się oczywiście z częścią wpustową żołądka, mniej więcej na poziomie Th11/12. Leży wewnątrzotrzewnowo i wykazuje kilka istotnych korelacji wisceralnych z narządami sąsiednimi. 

Rozwór przełykowy przepony – leży on grzbietowo po stronie lewej w stosunku do środka ścięgnistego przepony (centrum tendineum) i powyżej rozworu aorty (hiatus aorticus). Jego ograniczeniem są mięśniowe pęczki lędźwiowej części przepony. Pęczki te tworzą coś w rodzaju kanału, przez który przebiega przełyk od strony czaszkowo-grzbietowej ku ogonowo-brzusznej.

Błona przeponowo-przełykowa (membrana phrenicooesophagealis) – nazywana też trójkątem Laimera lub błoną Laimera-Treitza. Położona w rozworze przełykowym, gdzie tworzy zespolenie powięzi górnej i dolnej przepony. Temu elastycznemu pierścieniowi towarzyszy rozciągliwa, namiotowata błona łącznotkankowa, która umocowana jest do brzegu przełyku. Zapobiega ona wciągnięciu żołądka przez przełyk do góry, w obszar klatki piersiowej, np. podczas głębokiego wdechu.

Teraz coś dla tych, którzy lubią uczyć się anatomii od punktu A do punktu B, a niekoniecznie zwracają uwagę na to, co znajdziemy dookoła. W zasadzie mnie to nie dziwi, też tak kiedyś robiłem, bo przecież Bochenek te relacje opisuje drobnym drukiem. Jak się niejednokrotnie przekonałem w gabinecie, diabeł tkwi w szczegółach. Niuanse są ważne, a im więcej relacji poznasz, tym szerzej spojrzysz na problem swojego pacjenta. Czasem nie trzeba szukać odległych powiązań, a warto się przyjrzeć temu, co dzieje się na poziomie dysfunkcyjnego obszaru. Zaznaczam DYSFUNKCYJNEGO OBSZARU, co wcale nie musi oznaczać rejonu bólowego. Zajmijmy się więc sąsiadami przełyku, poznajmy ich lepiej, bo znajomość jego otoczenia pozwoli nam lepiej poznać sam przełyk.